زیرگونه قهوه (COFFEE VARIETY) چیست؟

عربیکا و ربوستا که پیشتر می شناسیم گونه های مختلفی از قهوه هستند که هر کدام انواعی دارند که آن ها را به اسم زیرگونه می شناسیم. در این مقاله در مورد زیرگونه های قهوه عربیکا صحبت خواهیم کرد.

زیرگونه های بسیاری از قهوه عربیکا وجود دارند که برخی نتیجه جهش طبیعی و برخی دیگر نتیجه پیوند هستند. برخی از زیرگونه ها، ویژگی‌های طعمی مشخصی دارند، در حالی که برخی دیگر ویژگی‌های خود را از منطقه ای که در آن رشد می‌کنند، نحوه کشت و نحوه فرآوری می‌گیرند. اولین درختان قهوه که کشت شدند، در اتیوپی منشأ گرفتند و همین زیرگونه، تیپیکا، امروزه نیز به طور گسترده کشت می شود.

تعداد کمی از مصرف کنندگان قهوه می دانند که انواع مختلفی از درخت قهوه عربیکا وجود دارد، عمدتاً به این دلیل که بسیاری از قهوه های جهان همیشه بر اساس کشور مبدا خرید و فروش می شدند و هنوز هم به همین شکل است. ممکن است یک محصول از مزارع زیادی حاصل شود و تا زمان صادرات، هیچ کس نمی داند که تولیدکنندگان کدام زیرگونه ها را کشت کرده اند و فقط در مورد اینکه محصول در کدام بخش از جهان رشد کرده است اطلاعات وجود دارد. این اتفااق در حال تغییر است، اما ما هنوزاطلاعات نسبتاً کمی در مورد اینکه زیرگونه درخت چقدر می تواند بر طعم فنجان قهوه تأثیر بگذارد دراختیار داریم.

TYPICA (تیپیکا)

تیپیکا زیرگونه اصلی در نظر گرفته می شود که سایر زیرگونه ها از آن جهش یافته اند یا از نظر ژنتیکی انتخاب شده اند. هلندی ها اولین کسانی بودند که قهوه را برای تولید تجاری در سراسر جهان پخش کردند و تیپیکا زیرگونه ای بود که پخش کردند. میوه آن معمولاً قرمز رنگ است و اگرچه باردهی نسبتاً کمی در مقایسه با زیرگونه های دیگر دارد، تیپیکا قادر به تولید فنجانی با کیفیت عالی است. هنوز هم در بسیاری از نقاط مختلف جهان به طور گسترده رشد می کند و در نتیجه با نام های مختلف از جمله کریولو، سوماترا و آرابیگو شناخته می شود.

BOURBON (بوربون)

بوربون یک جهش طبیعی از تیپیکا بود که در جزیره ریونیون (در آن زمان بوربون نامیده می شد) رخ داد. باردهی بالاتر از تیپیکا است و بسیاری از متخصصان صنعت بر این باورند که شیرینی خاصی دارد که آن را ارزشمند و مطلوب می کند. در رنگ میوه تغییرات مختلفی وجود دارد: قرمز، زرد و گاهی نارنجی. این زیرگونه در گذشته به طور گسترده ای رشد می کرد، اما در بسیاری از کشورهای تولید کننده، زیرگونه های پرمحصول جایگزین آن شدند. این در زمانی بود که بازار هنوز به اندازه کافی به بلوغ نرسیده بود تا بتواند قیمت بالاتردر کنار باردهی کمتر بوربون را که در مقایسه با زیرگونه های جدیدتر تولید می کند جبران کند.

MUNDO NOVO (موندونوو)

این زیرگونه که ترکیبی طبیعی از تیپیکا و بوربون است، به خاطر مکانی در برزیل که در آن در دهه 1940 کشف شد، نامگذاری شد. این گیاه به دلیل باردهی نسبتاً بالا، استحکام و مقاومت در برابر بیماری، و همچنین به دلیل موفقیت در ارتفاعات حدود 1000 تا 1200 متر (3300 تا 3900 فوت) که در برزیل رایج است، کشت می شود.

CATURRA ( کاتورا)

کاتورا یک جهش از بوربون است که در سال 1937 در برزیل کشف شد. باردهی آن نسبتاً بالا است، اگرچه ظرفیت باروری بیش از حد را دارد، جایی که درخت بیش از حد توان خود میوه تولید می کند و تسلیم مرگ می شود. با این حال، مدیریت خوب مزرعه می تواند از این وضعیت جلوگیری کند. این زیرگونه به ویژه در کلمبیا و آمریکای مرکزی محبوب بوده است، اگرچه هنوز در برزیل نسبتاً رایج است. کیفیت فنجان، خوب در نظر گرفته می شود و کیفیت با افزایش ارتفاع افزایش و باردهی کاهش می یابد. هر دو گونه قرمز و زرد وجود دارد. بوربون یک زیرگونه کم رشد است که اغلب به عنوان کوتوله یا نیمه کوتوله نامیده می شود و به دلیل برداشت آسان تر با دست، محبوب است.

CATUAI (کاتوآی)

کاتوآی ترکیبی بین کاتورا و موندونوو است که توسط Instituto Agronomico do Campinas در برزیل در دهه‌های 1950 و 1960 ایجاد شد. از آنجایی انتخاب شد که ویژگی‌های کوتوله کاتورا را با عملکرد و قدرت موندونوو ترکیب می‌کرد. مانند کاتورا، انواع قرمز و زرد آن وجود دارد.

MARAGOGYPE (ماراگوجیپه)

یکی از زیرگونه هایی که به راحتی قابل تشخیص است، ماراگوجیپه، یک جهش از تیپیکا است که برای اولین بار در برزیل کشف شد. به دلیل اندازه غیرمعمول بزرگ دانه های آن قابل توجه است و اغلب مطلوب در نظر گرفته می شود. این درخت همچنین دارای برگهای فوق العاده بزرگ است اما باردهی نسبتاً کمی دارد. این قهوه به دلیل اندازه آن اغلب به عنوان قهوه "فیل" یا "دانه فیلی" شناخته می شود. میوه ها معمولا در حالت قرمز می رسند.

SL-28 (اس ال 28)

اس ال 28 یک زیرگونه در حال حاضر ارزشمند، در کنیا توسط آزمایشگاه اسکات در دهه 1930 ساخته شد که از یک زیرگونه مقاوم به خشکی از تانزانیا انتخاب شد. میوه ها در زمان رسیدن قرمز هستند و دانه ها به طور قابل توجهی بزرگتر از حد متوسط ​​هستند. این گونه قادر به تولید یک فنجان با طعم میوه ای متمایز است که اغلب به عنوان انگور سیاه فرنگی توصیف می شود. کاملاً مستعد زنگ زدگی برگ قهوه 1((Leaf Rust است و در ارتفاعات بالاترباردهی بهتری دارد.

SL-34 (اس ال 34)

این زیرگونه از French Mission Bourbon انتخاب شد، زیرگونه‌ای که از جزیره ریونیون به آفریقا بازگشت و ابتدا در تانزانیا و سپس در کنیا ظاهر شد. همچنین می‌تواند طعم‌های میوه‌ای متمایز داشته باشد، اما به طور کلی از نظر کیفیت فنجان از اس ال 28 پایین‌تر است. همچنین نسبت به زنگ زدگی برگ قهوه 1((Leaf Rust حساس است و میوه ها در حالت قرمز می رسند.

GEISHA OR GESHA (گیشا یا گِشا)

در مورد نام صحیح این گونه بحث هایی وجود دارد، اگرچه "گیشا" بیشتر استفاده می شود. گشا شهری در غرب اتیوپی است و در حالی که این گونه از کاستاریکا به پاناما آورده شده است، اعتقاد بر این است که منشاء آن اتیوپیایی است. این زیرگونه قادر است فنجان های استثنایی معطرو گلی ایجاد کند و تقاضا برای آن، قیمت ها را در سال های اخیر افزایش داده است. از سال 2004 که یک مزرعه پانامایی به نام Hacienda La Esmeralda وارد رقابت با یک محصول گیشا شد، این مزرعه به طور چشمگیری شهرت و محبوبیت پیدا کرد. قهوه آنقدر غیرمعمول و متمایز بود که در حراج، پیشنهاد فوق العاده بالایی به مبلغ 21 دلار در هر پوند داشت. این رکورد در سال 2006 و 2007 شکست و به 130 دلار در پوند رسید - تقریباً صد برابر بیشتر از یک قهوه تجاری. این امر از آن زمان بسیاری از تولیدکنندگان در آمریکای مرکزی و جنوبی را تشویق به کاشت این زیرگونه کرده است.

PACAS (پاکاس)

پاکاس یک جهش طبیعی بوربون است که در سال 1949 توسط خانواده پاکاس در السالوادور کشف شد. میوه های قرمز دارد و ویژگی رشد کم آن (از لحاظ ازتفاع) برداشت را آسان می کند. کیفیت فنجان آن مشابه بوربون در نظر گرفته می شود و بنابراین مطلوب است.

VILLA SARCHI (ویلا سارچی)

یکی دیگر از جهش‌های طبیعی بوربون است که به نام شهری در کاستاریکا که در آن کشف شد، نامگذاری شده است که مانند پاکاس، کوتوله‌ است. در حال حاضر به خاطر باردهی بسیار زیاد در حال پرورش است و قادر به ایجاد کیفیت عالی در فنجان است. میوه ها در حالت قرمز می رسند.

PACAMARA (پاکامارا)

این ترکیبی است بین زیرگونه‌های پاکاس و ماراگوجیپه که در سال 1958 در السالوادور ایجاد شد. مانند ماراگوجیپه، دارای برگ‌ها، میوه و دانه‌های قهوه بسیار بزرگ است. همچنین دارای ویژگی های فنجانی متمایز است که می توان آن را به طور مثبت توصیف کرد. می تواند طعم شکلات و میوه داشته باشد، اما همچنین ممکن است طعم های گیاهی ناخوشایند و پیاز مانند را ایجاد کند. میوه ها در حالت قرمز می رسند.

KENT (کنت)

در دهه 1920 از روی یک کشاورز که روی یک برنامه انتخاب در هند کار می کرد، نامگذاری شده است، این گونه به دلیل مقاومت آن در برابر زنگ زدگی برگ قهوه 1((Leaf Rust توسعه یافته است، اگرچه می تواند توسط گونه های جدید بیماری از بین برود.

زیرگونه های وحشی عربیکا

بسیاری از زیرگونه های فوق از نظر ژنتیکی بسیار شبیه به هم هستند، زیرا همگی از یک زیرگونه به نام تایپیکا سرچشمه می گیرند. با این حال، بسیاری از درختان قهوه که در اتیوپی رشد می‌کنند، زیرگونه های انتخابی نیستند، بلکه زیرگونه های هیرلوم بومی هستند که احتمالاً از تلاقی بین گونه‌های مختلف و همچنین زیرگونه‌های مختلف ناشی می‌شوند. تاکنون کار کمی برای فهرست بندی یا کشف تنوع ژنتیکی و کیفیت فنجان این زیرگونه های وحشی انجام شده است.

1- Leaf rust : بیماری ناشی از قارچ Hemileia vastatrix که که باعث ایجاد ضایعات نارنجی روی برگ ها می شود. فتوسنتز را مختل می کند، سپس باعث ریزش برگ ها می شود و در نهایت می تواند درخت را بکشد.

ترجمه و تدوین در آکادمی قهوه مونت

منبع : The World Atlas Of Coffee